წინა სტატიაში ჩვენ განვიხილეთ კალმახა სოკოს ხის მორებზე მოყვანა. ამჯერად ჩვენ გავამახვილებთ ყურადღებას ინტენსიურ მეთოდზე, კერძოდ სოკოს ტომრებით მოყვანა-მოვლაზე.
კალმახა ხის სოკოს ეს მეთოდი განკუთვნილია სოკოს დიდი რაოდენობით მოყვანისთვის, ბიზნესის თვალსაზრისით. თუმცა პირადი მოხმარებისთვისაც შეიძლება ამ მეთოდით სარგებლობა.
Რა გვჭირდება სოკოს მოსაყვანად?
Სოკოს ტომრებზე მოყვანისთვის საჭიროა შემდეგი რამ:
- სოკოს დათესილი ტომრები
- კაპიტალური შენობა
- სასათბურე პირობები – ტემპერატურა, ტენიანობა, სინათლე, ვენტილაცია
- აღჭურვილობა – სავენტილაციო ძრავები, კონდიციონერი, გამათბობელი, საზომები (ტენიანობა, ტემპერატურა) რკინის კარკასები და ა.შ.
სოკოს დათესილი ტომრები
სოკოს ტომრების თესვასთან დაკავშირებით ინფორმაციას ნახავთ მოცემულ ბმულზე. აქ აღწერილია თუ როგორ ხდება სოკოს ტომრების თესვის პროცესი და რა მასალაზე ითესება.
შენობა
სოკოს ტომრეით მოყვანისთვის პირველ რიგში საჭიროა კაპიტალური შენობა. Შენობა უნდა მდებარეობდეს დასახლებული სახლის ან კორპუსის ცოტათი მოშორებით.
შენობა უნდა იყოს ქვის, ბეტონის ან იდეალურ შემთხვევაში სენდვიჩ პანელის, ჭერიც იგივე მასალებისგან უნდა იყოს, მინიმუმ თბოიზოლირებული. გარდა ამისა შენობაში გარედან არ უნდა შემოდიოდეს სინათლე. კარგი იქნება თუ სათბური მოეწყობა სარდაფში ან ნახევარსარდაფში რათა კლიმატის და ტემპერატურის დაჭერა უფრო მარტივი იყოს.
Სასათბურე პირობები
Სოკოს მოსაყვანად სათბურში საჭიროა იყოს დაცული სხვადასხვა პირობები.
გაითვალისწინეთ, ამ პირობების სტაბილურობაზე პირდაპირ არის დამოკიდებული სოკოს ხარისხი და მოსავლიანობა.
ტემპერატურა
სათბურში, ჩვენი მიცელიუმით დათესილ ტომარაზე, ინკუბაციის (გაღვივების) პერიოდში უნდა იყოს სტაბილური 18-24°C. ინკუბაციის პერიოდი გრძელდება 2-4 კვირა გააჩნია ტემპერატურას, ამის შემდეგ იწყება მსხმოიარობა.
მსხმოიარობისას სათბურში ოპტიმალური ტემპერატურაა 14-16°C, ხოლო ნორმალური 12-20°C, გააჩნია შტამს. ტემპერატურა უნდა იყოს შეძლებისდაგვარად სტაბილური, რადგან სოკოს არ უყვარს ცვალებადი პირობები.
ტემპერატურის უზრუნველყოფა არ შეიძლება ღია აალების საშუალებებით, რადგან ეს სახიფათოა როგორც ადამიანისთვის, ასევე სოკოსთვის (გაზის ერთკამერიანი გამათბობელი, კარმა, შეშის ღუმელი და სხვა.). გამოიყენეთ მხოლოდ დახურული სისტემები. დასაშვებია კონდიციონერი რომელიც ათბობს, ორკამერიანი გამათბობლები, ელექტრო გამათბობლები და ყველაზე კარგი, სავენტილაციო სისტემაში დაყენებული გამათბობლის რადიატორი, რომელიც ათბობს სათბურის ჰაერს. გაგრილების შემთხვევაში კონდიციონერი ან ჩილერი იქნება ოპტიმალური. ასევე შესაძლებელია წყლის რადიატორით გაგრილებაც,
კარგი იქნება თუ იხელმძღვანელებთ ჯოხიანი თერმომეტრით და შეამოწმებთ სოკოს ტომრის შიდა ტემპერატურას გაღვივების პერიოდში, ეს მოახდენს გადახურების პრევენციას.
ტენიანობა
სოკოს სათბურში ყველაზე მნიშვნელოვანია ჰაერი იყოს ტენიანი.
სოკოს ტომრების და სოკოს დასველება, ზედ წყლის დასხმა არ არის რეკომენდირებული!
სათბურში ინკუბაციის დროს ჰაერის ტენიანობა უნდა იყოს 70-75%, ხოლო მსხმოიარობის დროს 85-90%. ჰაერში ტენიანობის უზრუნველყოფა შეიძლება რამდენიმე მეთოდით – იატაკის დასველებით, ე.წ. ფარსუნკებით (წყლის ბურუსის მფრქვეველი სარწყავებით), ჰაერის სპეციალური დამატენიანებლებით და სხვა მეთოდებით. ყველაზე მარტივი და ავტომატიზირებული ბოლო ორი მეთოდია.
სინათლე
სოკოს სათბურში სინათლე საჭიროა მხოლო მსხმოიარობის დროს. ინუბაციის დროს სინათლე არ არის საჭირო!
ნათურები უნდა დამონტაჟდეს LED ცივი ნათების, 6500K ფერის, სინათლე უნდა ნაწილდებოდეს ყველა ტომარაზე თანაბრად და სინათლე უნდა იყოს საკმარისად ძლიერი (9W-დან 5-10კვ.მ-ზე).
სათბური უნდა იყოს საკმაოდ ნათელი. სინათლის ხარისხი განსაზღვრავს სოკოს ნაყოფის სიდიდეს და ფერს.
ვენტილაცია
კარგი ვენტილაცია ერთ-ერთი მთავარი ასპექტია სოკოს მოყვანაში. სათბურში სუფთა ჰაერის მიმოქცევა ძირითადად საჭიროა ინკუბაციის შემდგომ პერიოდში. ჟანგბადი ოთახში უნდა იყოს სტაბილური.
ვენტილაციის რეალიზება შეიძლება რამდენიმე სახით:
ბუნებრივი ვენტილაცია – როდესაც ოთახის თავში და ბოლოში აკეთებენ ნახვრეტებს და ორპირი იქმნება სათბურში (ეს მეთოდი არაეფექტურია და გამოყენებადია პატარა რაოდენობის ტომრებზე)
ვენტილაცია გამწოვით – როდესაც ოთახის ერთ მხარეს გახვრეტილია კედელი და მეორე მხარეს დგას მძლავრი გამწოვი, რომელიც ქმნის ჰაერის წნევას, აქტიურად შემოაქ და გააქ ჰაერი (რეკომენდირებულია საშუალო დატვირთულობის სათბურებისთვის)
სრული ვენტილაცია – როდესაც სათბურის ორივე მხარეს დგება შემომტანი და გამტანი სავენტილაციო დანადგარები და არხული სისტემა იქმნება ისე რომ ყველა ტომარას სტაბილურად მიეწოდოს ჰაერი და შიდა ჰაერი რეცირკულაცია ხდებოდეს
მთავარი მიზანია საკმარისი ჰაერის მიწოდება და სოკოს გამოყოფილი ნახშირორჟანგის და სფორების გატანა სათბურიდან.
ვენტილაცია ინდივიდუალური საკითხია, კონსულტაციისთვის დაგვიკავშირდით.
სასათბურე აღჭურვილობა
სოკოს სათბურის ეფექტური მონიტორინგისთვის კარგი იქნება თუ შეაფასებთ სათბურის პირობებს სხვადასხვა საზომი ხელსაწყოებით – ტენიანობის საზომი, თერმომეტრი და ჯოხიანი თერმომეტრი ტომრებისთვის.
გარდა ამისა რეკომენდირებულია სტელაჟების (ე.წ. კარკასების) მონტაჟი, რადგან ტომრების განთავსება და გამოტანა სათბურიდან გახდეს მარტივი. სხვა შემთხვევაში ტომრებს სათბურში ჩამოკიდებულ მდგომარეობაში ამყოფებენ.
სასურველია ასევე იქონიოთ პირბადე, ხელთათმანები, სპირტი, ქლორი და სხვა ჰიგიენური საშუალებები.
გაითვალისწინეთ!
- სოკოს დაწამვლა ან ზედ ნებისმიერი ტოქსიკური ნივთიერების დასხმა აკრძალულია!
- სოკოს მსხმოიარობისას გამოიყენეთ პირბადე-ხელთათმანები.
- თუ სოკოს მოყვანისთვის საჭირო პირობები არ იქნება დაცული, ამას ექნება სხვადასხვა შედეგები (გაწელილი ინკუბაცია და მსხმოიარობა, არასათანადო ფორმის და ზომის სოკო, გაფუჭებული ტომარა და სხვა.
- არსებობს პირობების შექმნის სხვა მეთოდებიც, რომლებზეც მოგვიანებით აუცილებლად ვისაუბრებთ.